Öğrenmek, anlamak demektir. Anlama gücünün geliştirilmesi için konunun
dikkatle okunması, öğrenilenlerin eski bilgiler ile benzerlik ve
bağıntısının kurulması, örneklere dikkat edilmesi, okunulan konunun ana
fikrinin ortaya çıkarılması hususları üzerinde durulması gerekir. Not :
Aşağıdaki başlıklar ayrıca sayfanın yanında kutu içinde yer alsın
Bütün, Parça-Bütün Yöntemi A. İnceleme, B. Sorular oluşturma, C. Okuma,
D. Hatırlama ve özetleme, E. Tekrarlama. Bütün, Parça-Bütün Yöntemi A.
İnceleme, B. Sorular oluşturma, C. Okuma, D. Hatırlama ve özetleme, E.
Tekrarlama.
A. İnceleme:
Bir kitabın
veya yazının incelenmesi o kitap hakkında genel bir bilgi sahibi olmak
demektir. Bu da kitabın adının, yazarının, basıldığı yılın, kapağındaki
tanıtıcı yazıların önsözü ile içindekilerin ve ana başlıkların genel
olarak gözden geçirilmesi ile mümkün olur. Eğer kitabın devamından
yararlanılmak isteniyor ise o zaman daha ayrıntılı bir inceleme
yapılmalıdır.
B. Sorular oluşturma:
Her
kitabı veya yazıyı bir takım sorulara cevap bulmak için okumak gerekir.
Bu nedenle okumaya geçmeden önce, yapılan incelemeden de yararlanılarak
söz konusu kaynaktan cevaplan bulunabilecek sorular belirlenmelidir. Bu
sorular okuyucuyu daha dikkatli okumaya yöneltecektir.
C. Okuma:
Bir
ders kitabını ya da düşündürücü bir eseri okurken beyin güçlerini
konuya yöneltmek gerekir. Okuduğunu anlamadaki başarı iyi ve hızlı
okuyabilmeye bağlıdır. Okuma sırasında niçin, nasıl, nerede, ne zaman,
kim gibi sorular okuyanın kafasında merak uyandırmalıdır. Özelden
genele doğru gitmede kitabın her bölümünün ve sonuçta tümünün ana
düşüncesini bulmak gerekir. Ele alınan konunun veya yazının en az iki
defa okunması anlamanın ön şartıdır.
İlk okumada kitap ya da
yazıdaki ana ve yan düşünceleri tespit etmek gerekir. Bu sırada not
çıkarma ve satırların altını çizme gibi işlemler yapılmamalıdır. İkinci
okumada ise; ana ve yan düşünceler kesin olarak belirlenmeli ve satır
altlan çizilmelidir.
a. İyi okumak: Bütün parça-bütün yöntemindeki çalışmaları yerine getirmek iyi okumak demektir.
b.
Hızlı okumak: İyi ve etkili okuma deyince, okuduğunu anlamak ve hızlı
okumak akla gelir. Ancak hızlı okumayı engelleyen faktörler vardır.
[/b]
- Kavrama
uzaklığının ve kesintilerinin kısa oluşu; bazı kişiler bir yazıyı
okurken bir veya daha çok kelimeyi kavrayabilirken bazıları tüm satırı
kavrayabilmektedir. Buna kavrama uzaklığı denir. - Sık sık geriye dönüş; kavrama uzaklığı ne kadar uzak olursa geriye dönüşler o oranda çoğalır ve zaman kaybına neden olur.
- Sessiz okuma alışkanlığının kazanılmış olmasıdır.
Okuma
hızının geliştirilmesi için; gözlerin kusursuz olması ya da göz
kusurlarının giderilmiş olması, sözcük dağarcığını zenginleştirmek, çok
okumak, sözlük ve ansiklopedi gibi kaynak kitaplardan yararlanmayı
alışkanlık haline getirmek, yeni, yabancı ve teknik sözcükleri not
etmek ve bunları günlük konuşmalarda ve yazılarda kullanmaya çalışmak
gereklidir.
Okumayı geliştirmede ön şart iyi ve sürekli okuma
alışkanlığı edinmek, günde en az 15-20 dakikalık bir zamanı okumaya
ayırmaktır. Okumayı daha iyiye götürmek için okuldaki Türkçe ve
Edebiyat öğretmenleri ile işbirliği yapılabilir.
D. Hatırlama-Özetleme:
Okuduklarını
yeniden gözden geçirmeyen hatırlamaya çalışmayanlar, öğrendiklerinin
yarısını kitabı bıraktıktan bir süre sonra unutmaktadırlar. Bu nedenle
öğrendiklerimizi unutmamak için düzenli bir çaba göstermek zorundayız.
Gözden
geçirme ve hatırlama çalışmalarınızı parça parça yürütmelisiniz. Her
başlık altındaki parçayı dikkatle okuduktan sonra durunuz,
okuduklarınızı hatırlamaya çalışınız. Eğer zamanınız sınırlı ise
konunun ana çizgilerini belirlemekle yetinebilirsiniz.
Okuduğunuz yere bakmadan o parçayı başarı ile özetleyebilirseniz o parçayı anlamışsınız demektir.
Özetleme:
Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta okunulan yazının
özünü yakalamak ve bunu okunan yazıya bakmadan kendi sözcükleriniz ile
oluşturacağınız cümleler ile okunaklı ve kısaca yazabilmektir.
En
kolay özetleme paragraf paragraf yapılan özetlemedir. İkincisi paragraf
kümelerinin özetlenmesidir. Üçüncüsü bölümlerin özetlenmesidir. En son
aşama ise yazının tümünün özetlenmesidir.
Özet çıkarırken yazıdaki
planı bozmamaya, yazının amacını yitirmemeye, ana düşüncesini ve onu
destekleyen yardımcı düşünceleri belirtmeye ve yazıdaki anlamı korumaya
çalışılmalıdır.
E. Tekrarlama:
Bu
aşamada, okuyup öğrendiklerinizin doğru olup olmadığını denetlemiş ve
doğru olanları pekiştirmiş olacaksınız. Doğrulama amacı ile yapacağınız
ilk iş, okuduğunuz kitap ya da yazının genel yapısını incelemektir.
İkinci işiniz kitap ya da yazı ile ilgili olarak oluşturduğunuz
soruların tümünü cevaplayıp, cevaplayamadığınızı yoklamaktır.
Cevaplanması gereken yeni sorular ortaya çıkmışsa, onları da cevaplamış
olmalısınız. Üçüncü işiniz ise kitap ya da yazıyı yeniden okumak ve
notlarımızdaki eksiklikleri tamamlamaktır.
Not alma:
a. Öğretmenin anlattıklarından özellikle ders kitabında bulunmayan açıklamanın,
b. Bir konferansçının anlamlı bulunan düşüncelerinin,
c. Okunan kitap ya da yazıda ilginç bulunan düşüncelerin,
d. Bir gezide ilginizi çeken özelliklerin,
e. Herhangi bir anda akla gelen ilginç görüşlerin kısa sözlerle yazılması, not alma olarak tanımlanabilir.
Yararları:
noktada
a. Konuyu kısaltarak not tuttuğunuz için ifade yeteneğiniz gelişir.
b. Öğrenilenler zamanla unutulsa bile bu konu ile ilgili notları okumakla konuyu hemen hatırlarsınız.
c. Not tutma anında dikkat devamlı olarak bir toplandığından bilgi ve fikirler kolayca zihninize yerleşir.
d. Tertip ve düzenleme yeteneklerinizi arttırır. e. Sizi sürekli olarak etkin, uyanık ve gelişmeye açık tutar.
Not almada dikkat edilecek noktalar:
- Not almaya başlarken tarih koyunuz.
- Not
tutarken belli bir plana göre hareket edilmelidir. Plan ve taslak,
notların düzenli olarak yazılmasına yardım eder. Bir konuyu bölüm ve
kısımlara ayırarak not alınız. - Notlar kısa ve özlü fikirleri kapsamalıdır.
- Notlar kendi ifadelerinizle yazılmalıdır.
- Notları yazarken düzenli ve okunaklı bir ifade kullanılmalıdır.
KAYNAKLAR
Baltaş, Acar. Üstün Başarı. Remzi Kitabevi. İstanbul, 1993.
Aydoğmuş, K. / Baltaş, A. / Baltaş, Z. / Davaslıgil, Ü. / Güngörmüş, O.
Konuk, E. / Korkmazlar, Ü. / Köknel, Ö. / Navaro, L. / Oktay, A./Razon, N.
Yavuzer, H. Ana-Baba Okulu. Remzi Kitabevi. İstanbul, 1993.
Okan, Kenan. Liseler ve Ortaokullar İçin Ev Ödevi Hazırlama Teknikleri. Seçkin Ofset. Ankara, 1989.